Het Smalste Stukje Nederland: herdenking Eerste Wereldoorlog

4,4K

Het lijkt wel alsof ik in een oorlogsgebied terecht ben gekomen! In diep uitgegraven loopgraven met borstwering en prikkeldraad bevinden zich – onzichtbaar voor de vijand – soldaten. Er zijn beschietingen tussen het Belgische en Duitse kamp, rookbommen versperren het zicht. Eén moment van onoplettendheid in deze loopgraven kan fataal worden, met een dodelijk schot. Bovendien is er ook nog angst voor een gasaanval. Op het moment dat het gasalarm klinkt moet direct het gasmasker worden opgezet. Zijn de mannen te laat, dan zijn de gevolgen afschuwelijk. 

---

Herdenking Wereldoorlog I: ‘Van ontwapening tot ontwapenend’

---

Gelukkig is dit niet echt en wordt deze veldslag uit de Eerste Wereldoorlog nagebootst. Ik bevind mij op het terrein langs de Maas in het Belgisch-Limburgse Maaseik. De gemeenten Maaseik (B), Selfkant (D) en Echt-Susteren organiseerden in het weekend van 17 en 18 november 2018 een herdenking rond WO I met als thema ‘Van ontwapening tot ontwapenend’. De herdenking staat dan ook in het teken van de terugtocht en ontwapening van de Duitse troepen die huiswaarts keerden door “Het Smalste Stukje Nederland”.

---

Het leven in de loopgraven

---

Eerlijk is eerlijk, maar eigenlijk weet ik weinig van de Eerste Wereldoorlog. Wanneer ik hier in de kou sta te kijken terwijl aan de ene kant het Belgische en aan de andere kant het Duitse leger zich heeft ingegraven realiseer ik mij echter dat het een nachtmerrie moet zijn geweest voor die soldaten. Zij leefden hele dagen en nachten in de loopgraven die stonken naar urine, uitwerpselen, bloed en lijken. Bovendien krioelde het van het ongedierte. En als ik dan ergens lees dat veel soldaten vanwege emotionele geschoktheid veroordeeld werden als lafaards en vervolgens geëxecuteerd door hun eigen legerleiding dan komt bij mij een sterk onrechtvaardigheidsgevoel naar boven. Het zal je kind of andere geliefde maar zijn.

---

Verbroedering en wederzijds begrip

---

Ondanks de gruwelijkheden vond er ook verbroedering plaats. De bekendste was in de Kerstnacht van 1914 toen de Duitsers ‘Gelukkig Kerstfeest’ riepen naar de Engelsen, vervolgens een Duits orkest het Engelse én Duitse volkslied liet horen en daarna ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’. De Duitse en Engelse soldaten verzamelden zich in ‘niemandsland’ waar zij gezamenlijk zongen. Ook deelden ze onderling sigaretten uit. De soldaten kwamen er al snel achter dat de officieren hen vijandig gezind waren en níet de soldaten die aan het front vochten.

Nu, honderd jaar later, organiseren Maaseik (B), Echt-Susteren (NL) en Selfkant (D) deze herdenking. Het is heel mooi dat drie landen samenwerken om deze herdenking mogelijk te maken. Muziekverenigingen uit genoemde gemeenten organiseren herdenkingsconcerten en ook op het slagveld zijn Belgen, Nederlanders en Duitsers te vinden. De nadruk tijdens de herdenking ligt op verbroedering en wederzijds begrip. In eerste instantie heb ik niet direct in de gaten dat er ook daadwerkelijk Duitse soldaten zijn, maar wanneer ik in het bivakkamp in contact kom met een Duitse vrouw valt het kwartje. Deze vrouw, een tolk, hoort bij het Duitse kamp. “Die Männer haben hier übernachtet”, zegt ze en laat mij een bed zien in een legertent. Brrrr, respect hoor, want voor mij is dat toch te koud.

---

Optreden Natasha Harper

---

Op zondag vindt er o.a. een herdenkingsstoet plaats vanaf de markt in Maaseik. Op het moment dat ik arriveer treedt Natasha Harper, een zangeres met een nostalgisch repertoire, op. Ze zingt nog twee liedjes waaronder ‘It’s A Long Way To Tipperary’, het lievelingslied van Britse soldaten in de Eerste Wereldoorlog. Ondanks dat het niet mijn soort muziek is krijg ik toch kippenvel. Ze zingt mooi en geeft precies de sfeer weer die hoort bij de jaren 10 van de vorige eeuw.

Haar optreden probeer ik te filmen. Jammer genoeg val ik tijdens het ontwijken van enkele hoofden bijna op mijn gezicht. Let dus niet op het gewiebel tijdens het kijken en word niet zeeziek! Daarbij is de kwaliteit van het geluid ook minder.

Mocht je mee willen zingen dan vind je hieronder het refrein:
It’s a long way to Tipperary
It’s a long way to go.
It’s a long way to Tipperary
To the sweetest girl I know!
Goodbye Piccadilly,
Farewell Leicester Square!
It’s a long long way to Tipperary,
But my heart’s right there.

---

Herdenkingsstoet 

---

Na het optreden vindt er een stoet plaats van de markt in Maaseik naar de Maasbrug. Ik loop alvast vooruit naar de brug die België en Nederland verbindt. Op de brug moet ik nog even wachten op de stoet. Het is ijskoud maar het uitzicht is prachtig en maakt het allemaal goed. De zon schittert over de kronkelende Maas en de omliggende graslanden. 

Het is precies honderd jaar geleden dat er een einde kwam aan de Eerste Wereldoorlog. Zo’n 100.000 Duitse soldaten liepen over de Maasbrug bij Maaseik via Roosteren en Echt-Susteren terug naar Duitsland. Omdat Nederland neutraal was en niets met de Eerste Wereldoorlog te maken heeft gehad is aan de gemeenten Roosteren en Susteren destijds gevraagd de terugtocht van het Duitse leger toe te staan. Aangezien ‘Het Smalste stukje Nederland’ maar 4,8 km breed is konden de soldaten gelijk terug naar Duitsland. Dat was akkoord mits zij hun wapens inleverden.

Na zo’n twintig minuten wachten komen de Duitse soldaten aan. Ze hebben een hoog tempo en zien er moe uit. Zou dit te maken hebben met het feit dat ze vannacht in de bivaktenten hebben overnacht?

De soldaten lopen tot net over de brug. Hier vindt de huldiging van het monument plaats. Na deze huldiging loop ik rustig terug over de brug naar mijn auto. Het was een geslaagd weekend en mijn complimenten voor de Belgen, Nederlanders en Duitsers voor deze samenwerking.

---

Wist je dat:

---

• • je tijdens de drielanden fietsroute de Maasbrug passeert?
  • de drielanden fietsroute de terugtocht van de soldaten deels overlapt?
  • je tijdens de fietstocht het meest westelijk punt van Duitsland, het Westzipfelpunt, passeert?
  • Maaseik in België ook bezocht wordt?
  • op die route sommige punten voorzien zijn van zowel borden met info als foto’s uit die tijd?
  • er een grensoverschrijdende wandelroute bestaat?
  • er een prachtig monument bij de Maasbrug in Roosteren geplaatst is?

 

 

Disclaimer: Dit betreft een gesponsorde blogpost in samenwerking met  “Het Smalste Stukje Nederland“.