Een stadswandeling in Echt: historie en een ontmoeting met Italiaanse pelgrims

4,5K

De plaats Echt ademt historie. Het pas gerestaureerde voormalige raadhuis aan de Plats, de Landricuskerk, kleiwarenfabriek De Valk, het voormalige Ursulinencomplex, het grachtenstelsel en het Karmelietessenklooster met de heilige Edith Stein zijn bezienswaardigheden die je tijdens de stadswandeling in de Limburgse plaats Echt bezoekt. 

Ik maakte deze stadswandeling en ontmoette er Italiaanse pelgrims die speciaal naar Echt zijn gekomen. Wil je weten waarom? Lees dan verder.

“Vind je het heel erg als Pelgrims zich bij de stadswandeling aansluiten?” vraagt gids Piet aan mij. Wanneer even later Italianen arriveren, die helemaal vanuit Palermo gekomen zijn, ben ik toch wel heel benieuwd wat er dan zo bijzonder is aan deze stadswandeling in “Het Smalste Stukje Nederland”. 

Omdat de Italianen amper Engels spreken belt Piet zijn vrouw, die toevallig Italiaans spreekt. Binnen tien minuten is zij bij het klooster van de Zusters Karmelietessen waar wij ons reeds bevinden. De Italianen vinden het bijzonder dat Piet zijn vrouw Italiaans spreekt. Ondanks hun gereserveerdheid breekt dit wel het ijs.

---

Het klooster van de Zusters Karmelietessen

---

We bevinden ons – zoals gezegd – in het sobere klooster van de Zusters Karmelietessen. Het klooster vervult een belangrijke functie voor de zusters bij het naleven van de kloosterregels, die voorschrijven dat zij in afzondering (achter tralies) leven en bidden.

De luiken achter deze tralies zijn op dit moment geopend en mijn mond valt open van verbazing wanneer de zusters plaatsnemen en met heldere stem het gebed beginnen te zingen. Het klinkt zo zacht en lieflijk dat ik er bijna Zen van word. Na de zang sluiten de luiken en heerst er uiterste stilte.

Dit klooster kreeg mede bekendheid door het verblijf van Edith Stein tussen 1938 en 1942.

Wie is Edith Stein? 

Het verhaal van Edith Stein, die aldus in dit klooster verbleef, maakt indruk. Zij werd op 12 oktober 1891 geboren te Breslau in Polen als het elfde kind van vrome Joodse ouders. Edith volgde het Gymnasium en studeerde geschiedenis, psychologie en filosofie, waarna zij doceerde in Breslau, Spiers en Münster.

Na een jarenlange geestelijke zoektocht bekeerde deze Joodse filosofe zich in 1922 tot het katholicisme en trad in 1933 toe tot de orde der Karmelietessen in Keulen. Omdat het na de Kristallnacht van 9 op 10 november 1938 ook in dat klooster te gevaarlijk voor haar werd moest zij uitwijken naar Nederland en werd zij naar het  Karmelietessenklooster in het Limburgse plaatsje Echt gebracht. Haar zus Rosa, die leek bleef, is een jaar later naar Echt gekomen. Rosa was in die jaren de portier.

Na het protest van Nederlandse bisschoppen tegen de deportaties van Joden besloot de bezetter in juli 1942 alle in Nederland levende christen-joden te deporteren. Ook Edith Stein ontkwam hier niet aan. Samen met haar zus Rosa werd zij op zondag 2 augustus uit de Karmel weggevoerd en op 9 augustus op gruwelijke wijze vergast in Birkenau. In 1998 werd Edith Stein heilig verklaard. 

 

Italianen op pelgrimstocht 

Deze Italianen maken dus een pelgrimstocht door Europa waar zij plaatsen bezoeken die een connectie hebben met Edith Stein. Vandaar dat ook Echt bijzonder is voor hen. Maar er is natuurlijk nog meer te zien. 

Typisch Echter spreuken of gezegden

Na de rondleiding in het klooster lopen we door het centrum naar de Landricuskerk.
Een leuk detail onderweg zijn de stoeptegels. Op zorgvuldig gekozen plekken bevinden zich in het centrum 31 spreuken van typisch Echter spreuken of gezegden.

Een aantal voorbeelden hiervan zijn:

“Hie zoe ich gaer de bein ónger de taofel staeke” 

Hier zou ik graag mijn benen onder tafel steken betekent: hier zou ik graag eens bij gaan zitten (wat praten, iets drinken of eten).

“Loup nao de pómp” 

loop naar de pomp betekent hoepel op. 

“Aet dich get väör de hónger dae nog kömptj” 

Eet vast iets voor de honger die nog zal komen betekent een uitnodiging om aan tafel te komen en (mee) te eten. 

---

Landricuskerk:  een bedevaartkerk van internationale betekenis 

---

We komen aan bij de Landricuskerk, die door de eeuwen heen heel wat te verduren heeft gehad. De eerste vermelding van de kerk is in 926. Destijds gebouwd van mergel maar in de vijftiende eeuw verbouwd naar steen. Pierre Cuypers heeft de toren, die dateert uit de 10e of 11e eeuw, vervangen.  Daarvoor in de plaats is er een neogotische toren gekomen maar deze raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en werd daarna deels vervangen.

We staan in de kerk voor het drieluik met de heilige Edith Stein en haar koormantel. Vanwege de talrijke pelgrims die de Landricuskerk bezoeken om te bidden bij het Edith Stein-altaar en haar koormantel werd deze kerk in maart 2014 verheven tot bedevaartkerk.

De Italiaanse Pelgrims zijn fanatiek en gedreven. Ze zijn helemaal op de hoogte van het bestaan van Edith Stein en willen elk detail op beeld vast leggen. Ook nemen ze de tijd voor het gebed. 

Afscheid van de pelgrims

Eén van de pelgrims blijkt pater te zijn. Hij toont ons trots zijn houten kruisje, dat om zijn nek hangt. Ook vertelt hij dat ze diezelfde middag nog naar Keulen reizen om vervolgens door te reizen naar Freiburg, de stad waar Edith Stein filosofie studeerde. Na bezichtiging van de Landricuskerk nemen wij afscheid van elkaar. 

Toch bijzonder dat Echt naast de mooie wandel– en fietsroutes ook cultuur te bieden heeft en dat er Pelgrims van elders op de wereld naar dit Limburgse plaatsje komen speciaal voor Edith Stein.

Het gerestaureerde voormalige raadhuis aan de Plats

Hoewel de pelgrims speciaal voor Edith Stein komen is er nog meer te bezichtigen. Inmiddels staan we op het pittoreske stadsplein de Plats, dat reeds sinds de middeleeuwen het centrum van Echt vormt. Het is ‘the place to be’ om bijvoorbeeld een terrasje te pikken bij een van de horecagelegenheden of een bezoek te brengen aan het in verschillende (neo)stijlen gerestaureerde oude raadhuis. Dit pand heeft drie ingangen en werd gebouwd als stadhuis, als jongensschool en als dienstwoning voor de hoofdonderwijzer. De diverse stijlen vind je terug in de Hollandse trapgevel, de barokke entreepui boven het hoekbalkon en de Griekse timpanen als raam- en dakkapelbeëindiging. En niet te vergeten het dak dat afgedekt is met kruispannen, eind 19^e eeuw gefabriceerd door de kleiwarenfabriek in Echt.

In het raadhuis is het Museum van de Vrouw gevestigd. Op dit moment vinden er nog verbouwingswerkzaamheden plaats, die naar verwachting in het najaar afgerond worden. Ik ben reuze benieuwd naar het resultaat. 

Het grachtenstelsel en het voormalige Ursulinencomplex

In de 13e eeuw werd een stadsgracht en de Molenbeek aangelegd om het grachtenstelsel rondom Echt te voorzien van water. Naast de beek was vanaf 1865 het Ursulinencomplex met een klein klooster en meisjesschool gevestigd. Tot eind  jaren vijftig deed dit complex dienst als internaat en als kweekschool van Rooms-katholieke onderwijzers. Eind 90er jaren kwam het gebouw, nadat er nog enige jaren onderdak geboden was aan asielzoekers, leeg te staan en werd gedeeltelijk afgebroken. Het gebouw dat er nu nog staat draagt kenmerken van de Amsterdamse school met brede goten en ramen.

Kleiwarenfabriek De Valk

We staan voor een groot fabrieksgebouw, waar voorheen kleiwarenindustrie ‘De Valk’ gevestigd was.  Eind 19e eeuw zag molenaar Meuwissen geen heil meer in de exploitatie van zijn watermolen in de Molenbeek. De molen werd toen ingezet voor de aandrijving van machines. Omdat er voldoende klei van goede kwaliteit op deze plek aanwezig was werd dit in de jaren 50 de grootste pannenfabriek van Europa. Er moesten werknemers uit België worden aangetrokken, die met busjes werden opgehaald. Rond 1980 kwam er veel concurrentie van de betonpan en werd de productie gestopt. Daarna vestigden zich diverse bedrijven in het gebouw. 

Een stadswandeling in Echt

Langzaam komen we aan het einde van deze bijzondere stadswandeling. Piet, geboren en getogen in Echt, is een enthousiaste gids. Hij weet zo veel en vertelt met een geweldig gevoel voor humor, zodat geschiedenis voor mij meer gaat leven. Ook vertelt hij leuke anekdotes. Ik kan ze je wel gaan vertellen maar misschien is het leuk om het van hemzelf te horen.  Ik heb in ieder geval genoten van zijn verhalen.

 

Wil jij ook deze stadswandeling maken? 

Echt  (Gemeente Echt-Susteren) is gelegen op de scheidslijn tussen Midden- en Zuid-Limburg, dat tevens Het Smalste Stukje Nederland is. Ondanks dat dit stukje maar 4,8  km breed is, is er genoeg  te beleven. 

Je kunt deze stadswandeling boeken bij VVV Echt of neem contact op met Piet Vinken. Het telefoonnummer is 06 36484521.

 

Disclaimer: Dit betreft een gesponsorde blogpost in samenwerking met  “Het Smalste Stukje Nederland“. Met dank aan gids Piet Vinken en Het Smalste Stukje Nederland.